Najczęściej są to kopnięcia, przygniecenia i uderzenia, będące efektem niebezpiecznych dla człowieka reakcji zwierząt na stres, ból, zaskoczenie, okres rui, wzmożony instynkt macierzyński po porodzie, a także występowanie owadów w oborze.

Większość wypadków odnotowywana jest w oborach uwięzionych, w których występuje konieczność wchodzenia między zwierzęta. Podczas obsługi bydło może się przemieścić i przydusić człowieka do ściany lub do drugiego zwierzęcia, może również bronić się, kopiąc tylnymi kończynami do przodu i na boki.

Mniej narażeni są rolnicy stosujący nowoczesne systemy hodowli bydła, które w znacznym stopniu ograniczają bezpośredni kontakt ze zwierzętami. Rozwiązania techniczne, m.in. szerokie korytarze paszowe i wygrodzone stanowiska, umożliwiają mechaniczne wykonywanie wielu czynności i ograniczają ciężkie prace ręczne.

Podczas obsługi krów duże ryzyko wypadku występuje podczas udoju.  Wymiona krów są wrażliwe na dotyk. Zwierzęta zwykle kopią nogą po stronie, po której występuje bolesność. Należy zatem podejść do krowy od strony przeciwnej do miejsca, gdzie jest dolegliwość.

Ryzyko wypadku można ograniczyć, podczas udoju, przed przystąpieniem do pracy należy uważnie obserwować krowy. Udój należy wykonywać w zacisznym miejscu, pozbawionym owadów.

Krowy młode i te, u których występują stany zapalne gruczołu mlekowego wymagają szczególnego traktowania. Podczas ich obsługi warto skorzystać z pomocy innej osoby i choć częściowo ograniczyć zwierzęciu swobodę ruchu. W tym celu należy unieruchomić głowę, z uciskiem przegrody nosowej lub ucisk nasady ogona. Pomoc innych osób i stosowanie poskromów zalecane jest również podczas wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych i weterynaryjnych.

Szczególnie niebezpieczne jest wypędzanie bydła na pastwisko po zimowej przerwie. Zwierzęta są wtedy niecierpliwe i zdezorientowane. Ułatwieniem podczas wykonywania tej pracy może być solidne i dobrze wytyczone ogrodzenie elektryczne wokół pastwiska i wzdłuż ścieżki, po której przechodzą zwierzęta. Warto zaopatrzyć się w solidną linkę bez węzłów, niezbędną podczas przeprowadzania pojedynczych sztuk.

Należy pamiętać, że nie wolno owijać liny wokół ręki.

Specjalną ostrożność należy zachować przy obsłudze buhajów. Aby bezpiecznie je obsługiwać, należy wpiąć im kółko nosowe, służące do przeprowadzania za pomocą specjalnego drążka o długości minimum 1,4 m, zastosować mocny kantar oraz wydzielić stanowisko w osobnym pomieszczeniu.

Pamiętajmy, że bydło powinny obsługiwać osoby dorosłe, zdrowe i silne.

Zasad higieny jakie powinieneś przestrzegać podczas pracy ze zwierzętami:

•  wydziel, najlepiej w budynku inwentarskim, pomieszczenie, w którym mógłbyś myć ręce, przebierać się i przechowywać odzież roboczą;
•  ze zwierzętami pracuj w odzieży przeznaczonej wyłącznie do tego celu. Pamiętaj, że zwierzęta mogą źle reagować na intensywny zapach (np. perfum, alkoholu, środków ochrony roślin itp.);
•  myj starannie ręce przed pracą i po jej zakończeniu;
•  nie zapominaj o wymyciu rąk, wymienia i dojarki przed rozpoczęciem udoju. Mleko łatwo zakazić, jest bowiem dobrą pożywką dla bakterii;
•  dbaj o czystość pomieszczeń inwentarskich. Co najmniej dwa razy w roku, wczesną wiosną i jesienią, gruntownie je oczyszczaj, maluj i odkażaj wapnem;
•  wybiegi dla zwierząt, drogi na pastwisko, gnojownie lokalizuj poza podwórzem;
•  jeśli kontaktujesz się z chorymi zwierzętami, szczególnie starannie dbaj o higienę osobistą. O chorobie natychmiast powiadom służby weterynaryjne;
•  w razie stwierdzenia u zwierząt choroby zakaźnej, pracuj bezwzględnie w rękawicach ochronnych (np. gumowych), a w przypadku chorób przenoszonych drogą oddechową (np. gruźlicy, wąglika, gorączki Q) – pamiętaj o używaniu półmaski i okularów ochronnych;
•  w przypadku stwierdzenia u zwierząt choroby zakaźnej, szczególnie starannie odkażaj pomieszczenia, wybiegi, urządzenia i sprzęt oraz odzież używaną przy ich obsłudze. Usuwaj i odkażaj lub niszcz (pal) ściółkę z otoczenia chorych czy padłych zwierząt oraz resztki paszy;
•  dopilnuj, aby wszystkie osoby, które kontaktowały się z chorymi zwierzętami lub produktami pochodzącymi od nich, np. mlekiem, mięsem, jajami, poddały się badaniom lekarskim;
•  ze zwierzętami chorymi i padłymi postępuj zgodnie z zaleceniami służb weterynaryjnych. Zwierzęta chore poddawaj leczeniu lub przeznaczaj na ubój z konieczności;
•  podczas uboju noś gumowe buty, rękawice, fartuch ochronny oraz półmaskę.

Opracowała:
Specjalista PT KRUS w Lubaniu Anna Cycyk

Źródła:  
broszura KRUS ”Bezpieczna obsługa zwierząt gospodarskich”